Daha Yüksek Emekli Maaşı İçin Yeni Kurallar

Türkiye’nin emeklilik sisteminde önemli değişiklikler yolda. Orta Vadeli Program kapsamında hazırlanan yeni düzenlemelerle, çalışanların daha uzun süre sistemde kalması teşvik edilecek ve emekli maaşlarının hesaplanmasında yalnızca kazanç değil, prim günü sayısı da belirleyici olacak.

Şu anda Türkiye’de 16 milyonu aşan emekli sayısına karşılık 1.8 çalışan düşerken, ideal oranın 4 çalışan 1 emekli olması gerektiği belirtiliyor. Bu dengesizlik sosyal güvenlik sistemini zorlamakla kalmıyor, emekli maaşlarının yükselmesini de engelliyor.

Mevcut sistemde emekli maaşı, 1999 öncesi, 2000-2008 arası ve 2008 sonrası olmak üzere üç döneme göre farklı katsayılarla hesaplanıyor. Özellikle 1999 öncesi dönemde çalışanlar daha avantajlı konumda bulunuyor. Ancak uzmanlar, bu üçlü sistemin sadeleştirilerek tek bir Aylık Bağlama Oranı (ABO) ile hesaplama yapılması gerektiğini öneriyor.

Sabah gazetesi yazarı Faruk Erdem, maaşın hesaplanmasında prime esas kazanç, gün sayısı, aylık bağlama oranları, enflasyon ve büyüme oranlarının etkili olduğunu belirtti. Erdem’e göre, brüt maaşın yüksek olması ve 1999 öncesi çalışma süresinin uzunluğu maaşı artıran önemli faktörler arasında. Ayrıca emeklilik dilekçesinin verildiği yıl da maaş miktarını etkiliyor; 2024’te emekli olanlar, 2025’tekilere göre daha yüksek maaş alabiliyor.

Erdem, maaşlarda yaşanan büyük farklılıkların önüne geçmek için sabit bir güncelleme katsayısı belirlenmesinin masada olduğunu ve TBMM’de de bu konuda çalışmalar yapıldığını ifade etti.

“ÇOK ÇALIŞIP AZ MAAŞ ALMAK” İDDİASI YANLIŞ

Çok çalışanların düşük maaş aldığına dair iddialara da yanıt veren Erdem, “Bu iddia doğru değil” dedi. Sistemde ne kadar fazla prim ödenirse maaşın da o oranda arttığını vurguladı. Ancak asgari ücret üzerinden prim ödeyenlerin maaşlarının düşük kaldığını, yüksek kazançtan başlayıp sonradan asgari ücret üzerinden prim ödemeye geçenlerde maaş düşüşü yaşandığını aktardı.

Yeni düzenlemeyle artık sadece kazanç değil, toplam prim günü sayısı da maaşın belirlenmesinde kritik rol oynayacak. Böylece çalışanların daha uzun süre sistemde kalmaları teşvik edilerek emeklilik değil, çalışma tercih edilir hale getirilecek.

Öneriler arasında üçlü sistemin kaldırılması, yüksek prim ödeyenlerin daha fazla maaş alması, maaş farklarının azaltılması için ortalama güncelleme katsayısı uygulanması ve aylık enflasyon artışlarının düzenli yapılması yer alıyor.

TABAN MAAŞ UYGULAMASI SÜRÜYOR

Taban maaş uygulamasının, düşük maaş alan emekliler için önemli bir destek sağladığı belirtiliyor. Kısa süre çalışan, malulen emekli olan veya asgari ücret üzerinden prim ödeyenlerin maaşları, Hazine desteğiyle artırılıyor. Örneğin 8-9 bin TL alan bir emekli, taban maaş sayesinde 14.469 TL’ye kadar ödeme alabiliyor. Bu tutarın Temmuz ayında yükseltilmesi bekleniyor.

Ancak taban maaşa yakın maaş alanlarda bazı eşitsizlikler oluştuğu da dile getiriliyor.