Hıdırellez: Baharın Uyanışı Ve Gelenekleri

Hıdırellez Nedir? Hıdırellez günü neye inanılır? Her yıl 5-6 Mayıs günü kutlanan Hıdırellez gününü sizler için araştırdık.

Haber: İrem Yılmaz

Hıdırellez ya da Hıdrellez, Orta Asya, Orta Doğu, Anadolu ve Balkanlar’da kutlanan geleneksel bahar bayramı Hıdırellez, 6 Mayıs'ta coşkulu etkinliklerle kutlanıyor.

Ruz-ı Hızır (Hızır Günü) olarak adlandırılan Hıdırellez Günü, dünyada darda kalanların yardımcısı olduğu düşünülen Hızır ile denizlerin hâkimi olduğuna inanılan İlyas'ın yeryüzünde buluştukları gün olarak düşünülerek kutlanır.

Hıdırellez'in kökeni konusunda farklı görüşler bulunsa da, bu bahar bayramının tek bir kültüre ait olmadığı konusunda görüş birliği hakim. Kimi kaynaklar Hıdırellez’in Orta Asya, Orta Doğu ve Anadolu kültürlerinin ortak mirası olduğunu belirtirken; bazı araştırmacılar ise kökenini İslamiyet öncesi Orta Asya Türk inanışlarına dayandırmaktadır.

Hıdırellez, doğanın uyanışını simgeleyen önemli bir gün olarak halk arasında çeşitli dileklerin tutulduğu, umutların tazelendiği bir bayramdır. Anadolu’da halk, bu özel günü karşılamak için sabahın erken saatlerinde, genellikle beyaz giysilerle doğaya çıkar. Yeşillik alanlar, su kenarları ve türbe çevreleri kutlamaların en çok tercih edildiği yerlerdir. Bu tür kutsal kabul edilen alanlara “Hıdırlık” adı da verilmektedir.

Halk inancına göre, Hızır’ın dolaştığı yeşil alanlarda çiçek toplanır, çeşitli oyunlar oynanır ve baharın ilk kuzusu kesilerek paylaşılır. Bu kuzu, "Hızır Hakkı" için adanır ve sağlığın, bereketin simgesi olarak kabul edilir.

Toplanan çiçeklerin kaynatılarak suyunun içilmesiyle şifa bulunacağına, bu suyla kırk gün boyunca yıkanan kişilerin gençleşeceğine inanılır.

Halk inancına göre, Hızır’ın dokunduğu her şeyin bolluk ve bereketle dolacağına inanılır. Bu nedenle Hıdırellez arifesinde, yiyecek kapları, erzak ambarları ve para keseleri açık bırakılır; böylece Hızır’ın bereket getirmesi umut edilir.

Dilek dileme geleneği de bu özel günün önemli bir parçasıdır. Ev, bağ ya da bahçe isteyenler, istedikleri şeyin küçük bir maketini yaparak açık alana bırakır. Altın gibi ziynet eşyası dileyenler ise ağaç yapraklarını bileklerine ya da boyunlarına takarak dileklerinin kabul olacaklarına inanır.

Anadolu'nun bazı bölgelerinde ise Hıdırellez günü duaların ve dileklerin kabul olması için oruç tutulur, sadaka verilir ve kurban kesilir. Bu adak ve kurbanlar “Hızır hakkı” için yapılır; tüm bu ritüellerin amacı Hızır’a rast gelmek ve ondan manevi yardım görmektir.

Hıdırellez günü, gül ağacına dilek asma geleneği ise, Bu gece insanlar, dileklerini sembolize eden küçük çizimler, yazılar ya da objeleri bir gül ağacının altına bırakır. Çünkü halk arasında Hızır’ın bu gecede gül ağacı çevresinde dolaştığına ve bu dilekleri gerçekleştirdiğine inanılır.

Bazıları ev, araba, para gibi isteklerini resmedip küçük kağıtlara çizerken; bazıları sadece bir dilek yazıp gül ağacının dibine gömer ya da dalına asar. Sabah gün doğmadan önce bu dileklerin kaldırılması gerekir. Aynı zamanda bu dileklerin kimseye gösterilmemesi gerektiğine inanılır.