Piyasada 200 TL Hakimiyeti

GÜNDEM Türkiye’de yüksek enflasyonun etkileri her geçen gün daha fazla hissedilirken, Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB) verileri dikkat çekici bir gerçeği ortaya koydu: En büyük kupürlü banknot olan 200 TL, piyasadaki toplam para miktarı içindeki payıyla rekor kırdı.

TCMB'nin 2025 Haziran verilerine göre, 200 TL’lik banknotların tedavüldeki payı %85,3’e yükseldi. Bu oran, sadece iki yıl önce %61,97 seviyesindeydi. Aynı dönemde 100 TL’nin payı %30,79’dan %11,17’ye gerilerken, daha küçük banknotların piyasadaki ağırlığı ise neredeyse tamamen silindi.

 

200 TL ARTIK DEĞERİNİ KAYBETTİ

2015 yılında tek bir 200 TL’lik banknotla dolabilen bir alışveriş sepeti, 2025 itibarıyla ancak 2.414 TL’ye dolabiliyor. Bu da 200 TL'nin 10 yılda yaklaşık 12 kat değer kaybettiğini ortaya koyuyor. Uzmanlara göre bu tablo, yüksek enflasyonun ve Türk Lirası’nın alım gücündeki büyük düşüşün somut bir göstergesi.

 

BANKNOT DAĞILIMI ÇARPICI

2025 Haziran itibarıyla 200 TL’lik banknotlar, toplam 805,9 milyar TL’lik emisyon hacminin 687,5 milyar TL’sini oluşturdu. Diğer kupürlerin payları ise şu şekilde sıralandı:

100 TL: %11,17

50 TL: %1,79

20 TL: %0,69

10 TL: %0,72

5 TL: %0,33

Böylece 100 TL ve altındaki tüm banknotların toplam payı sadece %3,53 oldu.

 

TL’NİN REEL DEĞERİ DE SERT DÜŞTÜ

TCMB’nin TÜFE bazlı reel efektif döviz kuru endeksine göre, Türk Lirası’nın reel değeri 10 yıl içinde ciddi oranda azaldı. 2015 Haziran’da 99,63 olan endeks, 2025 Haziran itibarıyla 69,97’ye gerileyerek 30 puanlık bir düşüş yaşadı. Yİ-ÜFE bazlı endeks de 92,71 seviyesine indi.

 

"FAKİRLEŞMENİN GÖSTERGESİ"

Sözcü TV’de değerlendirmelerde bulunan ekonomist Emre Şirin, 200 TL’lik banknotların piyasadaki payının %85’i aşmasının gelir kaybının açık göstergesi olduğunu ifade etti. Şirin, “5, 10, 20, 50 ve hatta 100 TL’lik banknotların artık hükmü kalmadı. ATM'lerin günlük para çekim limitleri 50 bin liraya çıkarıldı, bu rakamın daha da artması bekleniyor,” dedi.

 

YENİ BANKNOTLAR NEDEN ÇIKARILMIYOR?

Uzmanlara göre, 500 ve 1.000 TL’lik yeni banknotların hâlâ piyasaya sürülmemesi, enflasyon algısını kontrol altında tutma çabasından kaynaklanıyor. Emre Şirin’e göre, “Yüksek kupürlü banknotların çıkarılmamasıyla vatandaş dijital ödemeye yönlendiriliyor, bu da kayıt dışılığı azaltmayı hedefliyor.” Ancak mevcut ekonomik koşullar, büyük kupürlere olan ihtiyacın artık kaçınılmaz hale geldiğini gösteriyor.